პანდუსით შენიღბული ავტორიზაცია და განათლების შეზღუდული უფლება

“დამსაქმებელს ნაკლებად აინტერესებს შშმ პირების დასაქმება იმიტომ, რომ სადაც არ უნდა გააგზავნო CV, ყველგან უმაღლეს განათლებას ითხოვენ. ჩვენ კი უმაღლეს განათლებას ვერ ვიღებთ იმიტომ, რომ უნივერსიტეტამდე მისასვლელი გზის გავლა ჩვენთვის შეუძლებელია. ესეც რომ არ იყოს, თვითონ უნივერსიტეტიც არ არის ადაპტირებული ჩვენთვის. მხოლოდ შესასვლელშია პანდუსი და ზევით არაფერია”, – ამბობს ქეთევან ჭიღლაძე, რომელიც თბილისში, სამედიცინო უნივერსიტეტში აპირებდა ჩაბარებას, მაგრამ არაადაპტირებული გარემოს მიზეზით, სწავლა ვეღარ განაგრძო.

ქეთევან ჭიღლაძე ახლა ქუთაისში ცხოვრობს და სხვადასხვა ტრენინგებში, არასამთავრობო ორგანიზაციების მიერ წარმოებულ კამპანიებში აქტიურადაა ჩართული. თუმცა, იმის გამო, რომ ფორმალური განათლების დამადასტურებელი დიპლომი არ აქვს, დაუსაქმებელია.

იმ დროს, როდესაც ქეთევან ჭიღლაძე უნივერსიტეტში აბარებდა, ავტორიზაციის სტანდარტი, რომელიც შშმ პირთა საჭიროებების დაკმაყოფილებას გულისხმობს, ჯერ კიდევ არ მოქმედებდა. ავტორიზაციის დღეს მოქმედი სტანდარტები 2010 წელს ამუშავდა. ამ წლიდანვე მასში შშმ პირებისთვის გარემოს ადაპტაცია გათვალისწინებულია.

იმისათვის, რომ ამა თუ იმ დაწესებულებამ სასწავლო დაწესებულების სტატუსი მიიღოს, იქნება ეს პროფესიული კოლეჯი, სასწავლო უნივერსიტეტი თუ უნივერსიტეტი, მან ავტორიზაცია უნდა გაიაროს. ავტორიზაციის სტანდარტები, როგორც განათლების აკრედიტაციის ცენტრის ხელმძღვანელი ლაშა მარგიშვილი აცხადებს, სასწავლო დაწესებულებისგან შშმ მოსწავლე-სტუდენტებისთვის ხელმისაწვდომი გარემოს მინიმალური სტანდარტის დაკმაყოფილებას მოითხოვს, რაც პანდუსის, ლიფტისა და სველი წერტილის მოწყობას ითვალისწინებს.

თსუ-ის VI კორპუსში არც პანდუსებია, არც ლიფტი და არც ადაპტირებული სველი წერტილი.

ხოლო იმისათვის, რომ დაწესებულება ადაპტირებულად ჩაითვალოს, და შესაბამისად, ავტორიზაციის მინიმალური სტანდარტი დაკმაყოფილდეს, საკმარისია, რომ სასწავლო დაწესებულებას მფლობელობაში არსებული შენობებიდან ადაპტირებული ერთი მაინც ჰქონდეს. ამდენად, უნივერსიტეტი შშმ პირებისთვის ადაპტირებულად ჩაითვლება, თუ მას, მაგალითისთვის, 11 კორპუსიდან მხოლოდ ერთში ექნება პანდუსი, ლიფტი და ადაპტირებული სველი წერტილი.

“როცა აკრედიტაციის ცენტრი უნივერსიტეტს ავტორიზაციას აძლევს და იქ არ სწავლობს ასეთი საჭიროებების მქონე სტუდენტი, მაინც ვალდებულია შეასრულოს მინიმალური სტანდარტი: უზრუნველყოს პანდუსი, ლიფტი და ადაპტირებული სველი წერტილი გადაადგილების პრობლემის მქონე მოსწავლე-სტუდენტებისთვის. თუ სასწავლებელში ჩაირიცხება სტუდენტი, რომელსაც სხვა საჭიროებები აქვს, ცენტრი კონკრეტულ მითითებებს გასცემს”, – ამბობს ლაშა მარგიშვილი და დასძენს, რომ საჭიროებების დაუკმაყოფილებლობის შემთხვევაში, შშმ სტუდენტს აკრედიტაციის ცენტრისთვის საჩივრით მიმართვა შეუძლია.

ლაშა მარგიშვილი მიიჩნევს, რომ სასწავლო დაწესებულებისთვის ლიფტის, პანდუსისა და სველი წერტილის მხოლოდ ერთ შენობაში განთავსების დავალდებულება შშმ პირთა მიმართ დისკრიმინაცია არ არის. ამ მოსაზრებას ორგანიზაცია “მოძრაობა ხელმისაწვდომი გარემო ყველასათვის” ხელმძღვანელი გიორგი ახმეტელი არ ეთანხმება.

“პანდუსი არ ნიშნავს ადაპტირებას, სველი წერტილია აუცილებელი, თან მხოლოდ პირველ სართულზე გვეპატიჟებიან. ჩვენ გვინდა თანაბარი პირობები, ვიღაცები თუ მეორე სართულზე არიან, მეც უნდა ავდიოდე, რომ სხვა სტუდენტებთან ერთად ვისარგებლო ყველა იმ სიკეთით, რაც სასწავლებელშია. ჩემი გულისთვის არც კლასი უნდა ჩამოდიოდეს მთლიანად და არ უნდა წუხდებოდეს იმის გამო, რომ ჩემს მდგომარეობაში შემოვიდნენ”, – ამბობს გიორგი ახმეტელი.

ილიაუნის C კორპუსის ცენტრალურ შესასვლელში პანდუსი არ არის. შენობაში არც ლიფტი და ადაპტირებული სველი წერტილია.

სასწავლო დაწესებულებებს გარემოს ადაპტაციას პრემიერ-მინისტრის 41-ე დადგენილება ავალდებულებს, რომელიც 2014 წლის 6 იანვარს არის ხელმოწერილი. დადგენილება 2014-16 წლების სტრატეგიას წარმოადგენს.

41-ე დადგენილება “კეთილ სადღეგრძელოს” ჰგავს, – ამბობს იურისტი გიორგი ნონიაშვილი, რადგან განათლებისა თუ სხვა სამინისტროებისთვის სურვილებია ჩაწერილი, აღსრულებისა და გაკონტროლების მექანიზმებზე კი დადგენილებაში არაფერია ნათქვამი. ნონიაშვილის თქმით, იმის გამო, რომ სტრატეგიას ბიუჯეტის მხარე არ აქვს, მთავრობისგან ანგარიშგების მოთხოვნა შეუძლებელი ხდება.

“შშმ პირთა უფლებების კონვენციის რატიფიცირების შემდეგ, მისი 90 პროცენტის იმპლემენტაცია ჯერ კიდევ არ მომხდარა, რადგან კონვენციის ნაკისრი ვალდებულებების აღსრულება 41-ე დადგენილებას უნდა დაფუძნებოდა. დოკუმენტში წარმოდგენლ სტრატეგიაში კი არაფერია ნათქვამი, რა და როგორ უნდა დაიხარჯოს გარემოს ადაპტაციისთვის. შესაბამისად, არ შეგვიძლია მთავრობას ვკითხოთ, რატომ არ დახარჯა, ან როგორ და რა დახარჯა თანაბრად ხელმისაწვდომი გარემოს მისაღწევად”, – ამბობს გიორგი ნონიაშვილი.

იმისთვის, რომ გამოგვერკვია, რამდენად ადაპტირებულია გარემო უნივერსიტეტებში და რა ოდენობით თანხა დაიხარჯა შესაბამისი სამუშაოებისთვის, “17 მაისმა” კითხვებით თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტს, ილიაუნის და საქართველოს ტექნიკურ უნივერსიტეტს მიმართა. კითხვებს ნაწილობრივ მხოლოდ თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტში უპასუხეს, სადაც 4 შშმ სტუდენტი ირიცხება. ილიაუნისა და ტექნიკური უნივერსიტეტისგან კი ინფორმაცია ვერ მივიღეთ.

“პანდუსები დამონტაჟებულია თსუ-ის პირველ, მეორე, მეთერთმეტე და ქ.წამებულის #55-ში განლაგებულ სასწავლო კორპუსებში და ასევე, ქუთაისში არსებულ სასწავლო კორპუსში. შეზღუდული შესაძლებლობების მქონე სტუდენტებს შეუძლიათ ისარგებლონ ლიფტით პირველ და მეათე (მაღლივი) კორპუსებში. დანარჩენ სასწავლო კორპუსებში შექმნილია სათანადო პირობები – ინფრასტრუქტურა უზრუნველყოფს მათ შეუფერხებელ გადაადგილებას, სტუდენტის შეუზღუდავ წვდომას აუდიტორიებში, ფაკულტეტის ადმინისტრაციაში, ბიბლიოთეკაში, კომპიუტერულ რესურსცენტრში და სხვა”, – განაცხადეს თსუ-ს საზოგადოებასთან ურთიერთობების სამსახურში.

თსუ-ის I კორპუსში ადაპტირებული სველი წერტილი “17 მაისს”დაკეტილი დახვდა.

თსუ-თან ერთად დღეს მოქმედი ყველა უნივერისტეტი, სასწავლო უნივერსიტეტი და პროფესიული კოლეჯი, ავტორიზაციის მინიმალური სტანდარტის თვალსაზრისით, ყველა სტუდენტისთვის თანაბრად ხელმისაწვდომად ითვლება. თუმცა, ნაზი პოილარაშვილი, რომელიც თსუ-ს სოციალურ და პოლიტიკურ მეცნიერებათა ფაკულტეტის მეორე კურსის სტუდენტია, ამბობს, რომ  უნივერსიტეტში გარემო ხელმისაწვდომი არ არის.

“პირველი, მეორე, მესამე, მეოთხე და მეექვსე კორპუსებში მიტარდება ლექციები. პირველი კორპუსის გარდა, ისეთი მდგომარეობაა, ჩვენც კი გვიჭირს გადაადგილება, ვისაც სპეციალური საჭიროება არ გვაქვს. არც ერთი შშმ ჯგუფელი არ მყავს”, – ამბობს ნაზი პოილარაშვილი.

პოილარაშვილის მსგავსად ტექნიკური უნივერსიტეტის აგრარული ფაკულტეტის პირველი კურსის სტუდენტი ნათია გაბიდაურიც ამბობს, რომ გარემო ადაპტირებული არ არის – უნივერსიტეტში არც ლიფტია და არც ადაპტირებული სველი წერტილი. ნათია გაბიდაურის თქმით, მას არც შშმ ჯგუფელი ჰყავს და ეტლით მოსარგებლე სტუდენტიც არ უნახავს.

შშმ ჯგუფელი არც ილიაუნის საბუნებისმეტყველო ფაკულტეტის მეორე კურსის სტუდენტ თეონა მიდელაშვილს ჰყავს.

“ილიაუნის არც ერთ კორპუსში არ არის პანდუსი, ლიფტი ან ადაპტირებული სველი წერტილი. შშმ ჯგუფელი ან კურსელი არასოდეს მყოლია და არც მიკვირს, რადგან ამ გარემოში სრულფასოვნად ვერ ისწავლიან”, – ამბობს ილიაუნის სტუდენტი თეონა მიდელაშვილი.

იმის გამო, რომ ზოგიერთი შენობა ადვილად ადაპტირებადია, ზოგი კი რთულად, ორგანიზაცია “მოძრაობა ხელმისაწვდომი გარემო ყველასათვის” ხელმძღვანელი გიორგი ახმეტელი, ამბობს, რომ ძნელია ვივარაუდოთ, რა თანხებთანაა დაკავშირებული უნივერსიტეტების ადაპტირება. გიორგი ახმეტელის თქმითვე, ორ-სამ საფეხურიანი კიბის ჩამნაცვლებელი პანდუსი  საშუალოდ, დაახლოებით, 300 ლარი ჯდება.

პანდუსი, ლიფტი და ადაპტირებული სველი წერტილი არც სტუ-ის II კორპუსშია.

ჯანდაცვის სამინისტროს მონაცემებით, საქართველოში 127 000-მდე შშმ პირი ცხოვრობს. ეს სტატისტიკა ზუსტ მონაცემებს არ ასახავს, რადგან ბევრი ადამიანი სტერეოტიპებისა და მოსალოდნელი ჩაგვრის გამო არ იღებს შშმ პირის სტატუსს, ბევრს კი არც შესაბამისი ინფორმაცია აქვს და არც შესაძლებლობა. შედეგად, თუ მთელი მსოფლიოს მასშტაბით, შშმ პირები, საშუალოდ, თითოეული ქვეყნის მოსახლეობის დაახლოებით 10 პროცენტს წარმოადგენენ, საქართველოში ეს მაჩვენებელი 3 პროცენტია.

 ავტორი: მარიამ ქაჯაია