3 დეკემბერი შეზღუდულობის მქონე პირთა უფლებების დაცვის საერთაშორისო დღეა
შეზღუდულობის მქონე ადამიანები და მათი დამოუკიდებლობა
ჩვენ "განსცვავებული" ადამიანები ვართ. ზოგს დაბადებიდან დაგვყვა ეს განსხვავებულობა, ზოგმა მოგვიანებით შევიძინეთ. ჩვენ, ჩვენი სპეციფიური საჭიროებებიდან გამომდინარე განსხვავებულ პირობებს ვსაჭიროებთ.
es ki imas niSnavs, rom Cveni moTxovnebi gansxvavdeba
sazogadoebis umravlesobis, im moTxovnebisagan, romelsac xalxi mieCvia da
“normad” miiCnevs.
marTalia zogierT CvenTagans yavarjeni sWirdeba,
zogs etli, zogs sasmeni aparati, zogs gamcilebeli ZaRli, zogsac personaluri
damxmare an saTvale, magram yvela sxva adamianTa msgavsad, Cven gvaqvs mdidari
cxovrebiseuli gamocdileba, da am gamocdilebidan gamomdinare, vaRiareT, gaviTaviseT
Cveni gansxvavebuloba da SevecadeT Tavad uzrunvelgveyo Cvenive moTxovnilebebi.
Cven yoveldRiurad gviwevs iseTi fizikuri
winaaRmdegobebis gadalaxva rogoricaa: SeuRwevadi Senobebi, transporti da sxva
mravali, magram bevrad ufro rTulia im uxilavi winaaRmdegobebis gadalaxva,
romelsac sazogadoebia Cvendami negatiuri, arakoreqtuli damokidebulebiT qmnis.
aseTi ram, ki yoveli fexis nabijze gvxvdeba. es is
winaaRmdegobaa, romlis daZleva Cven SesaZleblobebs aRemateba. yovelive es,
yoveldRiur cxovrebaSi damatebiT, usamarTlo winaaRmdegobebs gviqmnis da xels
gviSlis “damoukidebeli cxovrebis” miRwevaSi.
diax, realoba aris is, rom Cven ar SegviZlia
cxovreba etlebis, sasmeni aparatebis, gamcilebeli ZaRlebis an damxmare pirebis
gareSe, magram im zedmeti barierebis gareSe ki, romelsac qmnis mcdari
sazogadoebrivi azri, uaryofiTi damokidebuleba, informaciis nakleboba da mravali
sxva... ai, amis gareSe ki cxovreba namdvilad SegviZlia.
European
Disability Forum BULLETIN
ucvleli
mxolod cvalebadobaa
yvelaferi
cvalebadia – istoria, politika, saxelmwifo wyoba, xedva, sazogadoebis cxovrebis
wesi, qmedeba, buneba da sxva mravali. iseTi mudmivi cnebac ki, rogoricaa dro,
magram mainc aris iseTi ram, rac ar eqvemdebareba cvlebadobas es aris Tavad _
cvalebadoba.
am sakiTxis
gaazrebiT daviwye pirveli kursis pirveli leqciis mosmena. da mas mere bevri ram
Seicvala CemTvis da me mjera, rom Tqvens mier dawunebuli cxovrebis Secvla
Tqvenzea damokidebuli.
4 wlis asakSi
pirvelad gavxdi avad. amas moyva mraval wliani problema. ukuprocesis imedi
jerkidev bavSvobaSi davkarge da mivxvdi, rom aw da momavalSi es mdgomareoba
gansazRvravda Cems cxovrebas. vicodi, rom Zalian gansxvavebuli cxovrebiT
vcxovrobdi da verc Sevcvlidi mas sakuTari survilis mixedviT, radgan SeizRuda Cemi
SesaZleblobebi, ver gavxdebodi iseTi, rogorebic sxva bavSvebi iyvnen.
Semdgom ukve gaurbodi
yvelafers rac ki Cems problemebs Semaxsenebda. gaurbodi im adamianebs, romlebic
me mgavdnen problemebiT. mogvianebiT ki gadavwyvite gamomeyenebina is
SesaZleblobebi, rac damrCa. aRmoCnda, rom arc Tu ise cota ram damrCenoda. mindoda
Tavi dameRwia saavadmyofoebisTvis, sadac Zalzed bevri dro mqonda mefiqra da
gadawyvetileba mimeRo. rogorc ki amas mivaRwie maSinve intensiur swavlas,
mogzaurobas da megobrebTan mxiarulebas mivyavi xeli. kidev ufro mogvianebiT
Sevityve, rom aseT cxovrebis stils socialuri modeli rqmevia.
ra mniSvneloba aqvs ra qvia?
mTavaria, rom cxovrob
sakuTari cxovrebiT. Sromob imisTvis, rom gadairCino Tavi, izruno sxvebze da
isiamovno im egoisturi grZnobiT, rom sxvas iseve sWirdebi, rogorc is Sen.
ra xdeba dRes?
gaWirda
cxovreba. magram modiT nu vilaparakebT im problemebze, romelic yvelam viciT.
vilaparakoT am problemebidan gamosavlis erT-erT gzaze. am gzam momiyvana sazogadoebriv
moZraobaSi sadac adamianebi acnobiereben sakuTar uflebebs, movaleobebs da
pativscemen adamianis individualobas.
gaero-s
adamianis uflebebis sayovelTao deklaraciis Tanaxmad _ adamians miniWebuli unda qondes yvela ufleba da Tavisufleba ganurCevlad
raime gansxvavebisa racis, sqesis, enis, religiis, politikuri Tu sxva mrwamsis,
erovnuli Tu socialuri warmomavlobis, qonebrivi, wodebrivi ... diax yvela adamiani sargeblobs sayovelTao
deklaraciiT miniWebuli uflebebiT, Tumca arian iseTebic visac yvelaferTan erTad
damatebiTi uflebebic gaaCniaT. es niSnavs _ raime tipis SezRudulobis
SemTxvevaSi sargebloben SesaZleblobis gaTanabrebis uflebiT, zogi amas
“SeRavaTs” eZaxis.
sazogadoebis didi nawili
mieCvia termins _ SeRavaTi. sinamdvileSi es aris ekonomikurad rTul situaciaSi
myofi qveynebis politika. Tu saxelmwifo ver uzrunvelyofs adekvatur socialur
dacvas, maSin dgindeba egreTwodebuli SeRavaTebi.
yovelive amas da sxvas
(janmrTelobis dacva, ganaTlebis xelmisawvdomoba a.S.), moqalaqeebis Tanabari
SesaZleblobis uzrunvelyofas aregulirebs gaero-s standartuli wesebi anu
saerTaSoriso wesebi.
ekonomikurad ganviTarebul
qveynebSi didi xania gaacnobieres, rom ufro momgebiania SezRuduli SesaZleblobis
mqone adamiani ar iyos gaigivebuli umweosTan, aramed piriqiT mas sakuTari
SesaZleblobebis realizaciisa da gadaxdisunarianobis saSualeba eZleodes.
am uflebis dasacavad da SesaZleblobebis gamoyenebis mizniT saWiro gaxda
specifiuri moZraobis Camoyalibebis xelSewyoba da amitom mTeli msoflios
masStabiT Seiqmna invalidTa moZraoba, sadac SezRuduli SesaZleblobis mqone
adamianebi miiswrafvian damoukidebeli cxovrebis
wesebis damkvidrebasaken da demokratiul procesebSi yvelasTvis Tanabari
monawileobis SesaZlebelobis uzrunvelyofisaken.
amisaTvis, 1997 wels saqarTveloSic, Seiqmna arasamTavrobo
organizaciebis araregistrirebuli kavSiri _ koalicia, romelsac ganviTarebis
saintereso istoria aqvs. maSinve, koalicia _ invalidTa sakoordinacio sabWo, mTel
rig procesebSi aqtiurad CaerTo: cvlilebi kanonmdeblobaSi, axalgazrdobis
gaaqtiureba, sazogadoebis informireba, bavSvTa ganaTleba, humanitaruli daxmareba
da sxva mravali sakiTxi, romelic sazogadoebas awuxebda da cota ar iyos fizikuri
SezRudulobis mqone adamianebis aqtiurobam da miRwevebma sazogadoeba gakvirvebuli
datova.
2003 wels xsenebuli
kavSiri amoqmedda, rogorc registrirebuli iuridiuli piri, ”saqarTvelos SezRuduli
SesaZleblobis mqone pirTa da omis onvalidTa da veteranTa arasamTavrobo
organizaciebis koalicia”. koaliciuri gaerTianeba, koordinirebuli muSaoba,
erToblivi proeqtebi, es SezRuduli SesaZleblobebis mqone pirTa sakiTxebze
momuSave arasamTavrobo organizaciebis sakoordinacio sabWos erT-erT mniSvnelovani
miRwevaa.
am movlenas xeli Seuwyo
saqarTvelos SezRuduli SesaZleblobis mqone pirTa sicialuri dacvis kanonSi 32-e
muxlis aRdgenam. kanonSi naTqvamia, rom saxelmwifo valdebulia SezRuduli SesaZleblobebis
mqone pirebsa da maT mier Seqmnil sazogadoebriv gaerTianebebs xeli Seuwyos
socialur integraciasa da ganviTarebaSi – ekonomikuri RonisZiebebis gatarebiT.
dreisaTvis koalicia 50-mde
organizacias aerTianebs. is SezRuduli SesaZleblobebis mqone pirTa damoukidebeli
cxovrebis ideis matarebelia da miiswrafvis SezRuduli SesaZleblobebis mqone adamianebis
integrirebisa da sazogadoebriv
cxovrebaSi CarTvis xelSewyobisaken. bevr qveynebSi aseT organizaciebs grantebs
aZleven. magaliTad, amerikis SeerTebul StatebSi yovelwliurad 250 milioni dolari
marto damoukidebeli cxovrebis centrebis Seqmnas xmardeba, sadac SezRuduli
SesaZleblobebis mqone pirebs muSaobis, fsiqologiuri Tu sxva saxis daxmarebis
miRebis saSualeba eZlevaT. cnobilia, rom bevri SezRuduli SesaZleblobebis mqone adamiani
saxlSia Caketili, radgan rcxveniaT gareT gamosvlis, gaurbian dacinvasa da
Secodebas. samwuxarod am negatiur procesebs gaucnobiereblad Tu gacnobierebulad xSirad
mSoblebi da ojaxis sxva wevrebi uwyoben xels.
2003 wels saqarTveloSic, SezRuduli
SesaZleblobis mqone pirTa da omis veteranTa a/o koaliciam dazRvevis erTiani
saxelmwifo fondTan TanamSromlobiT da saxelmwifo biujetidan dafinansebiT ganaxorciela
proeqtebi Semdegi eqvsi mimarTulebiT:
- saimformacio analitikuri saqmianoba, romlis mizania informaciis xelmisawvdomloba SezRuduli SesaZleblobebis mqone pirTTaTvis, sazogadoebrivi azris koreqtireba da stereotipebis msxvreva mediis meSveobiT.
- inkluziuri ganaTleba, romelic iTvaliswinebs SezRuduli SesaZleblobebis mqone bavSvebis Cveulebriv skolaSi swavlebas.
- damoukidebeli cxovrebis wesis danergva, romelic sxva danarCen mimarTulebebTan erTad iuridiul da fsiqologiur daxmarebasac gulisxmobda.
- kulturul SemoqmedebiTi.
- sportuli RonisZiebebi.
- SezRudulobis prevencia, socialuri integracia da reabilitacia.
Tu Tqven es statia bolomde
CaikiTxeT ese igi Tqven iciT, rom adamiani RmerTis Seqmnilia da rom RmerTi
imden gansacdels gvaZlevs, ramdenis gaZlebac SegviZlia. SezRuduloba ar niSnavs,
rom romelime sferoSi warmatebis miRweva SeuZlebelia.
SewyviteT kritika,
dafiqrdiT da miiReT gadawyvetileba, Tqven Zalzed bevri SegiZliaT, gansazRvreT
ra gWirdebaT, Semdeg moifiqreT sxva, rom iyoT Tqvens mdgomareobaSi myofs rogor
daexmarebodiT, Semdeg am poziciidan SeadgineT gegma ra esaWiroeba warmatebuli
Sedegis miRwevas _ risi codna saWiro? ramdeni adamiania saWiro? ramdeni dro? kidev
ra aris saWiro?. da am gegmebiT SeiaraRebuli SeuerTdiT SezRuduli SesaZleblobis
mqone adamianebis damoukidebeli cxovrebis moZraobas, radganac iq Tqven SesZlebT
daexmaroT sakuTar Tavsac da Tqven warmoidgineT sxvasac. daukavSirdiT koalicias
356609 koba nadiraZes an koaliciis sxva wevrebs. zogierTi wevri organizaciis
sias ixilavT bolo gverdebze.
specialuri dosie/media da invalidoba/interviu


interviu
piter ridkesTan
v batono ratke, masobrivi sainformacio
saSualebebi SezRuduli SesaZleblobebis mqone adamianebs nakleb yuradRebas
uTmoben. Tqven rogor TvliT, es imis bralia, rom sazogadoebas ar ainteresebs
maTi cxovreba TuU ubralod, maTTan urTierTobebs gaurbis?
piter radtke: SezRuduli SesaZleblobebis mqone adamianebis
yoveldRiuri cxovreba izidavs da aocebs kidec sazogadoebas. magaliTad
adamianebma araferi ician imis Sesaxeb Tu rogor SevZeli cxovrebaSi damkvidreba,
isini gaocebuli miyureben rodesac manqanaSi vjdebi da verc ki warmoudgeniaT
Cemi sruli datviTrviT muSaoba. Cven unda moveSvaT imaze fiqrs, TiTqos Cveni
cxovreba ar ainteresebs sazogadoebas da SevecadoT rogorme SevamciroT arsebuli
gamyofi zRvari Cvensa da im adamianebs Soris, romlebic dRes “Cveulebriv”
adamianebad moiazrebian.
v ABM
amzadebs satelevizio gadacemebs, romelsac uSualod SezRuduli SesaZleblobebis
mqone adamianebi uZRvebian. rogor Sefasda es iniciativa telearxebSi momuSave
profesionali Jurnalistebis mier?
piter radke: ABM rogorc SezRuduli SesaZleblobebis mqone pirTa da
mediis warmomadgenelTa asociacia, TviTdafinansebaze myofi 16 jgufis saTao
organizaciaa da 1983 wels bavariis mTavrobis inciativiT Seiqmna. misi mTavari daniSnuleba iyo SezRuduli
SesaZleblobebis mqone pirTa Tematikaze Seeqmna tele-programa da miewodebina igi
rogorc kerZo, ise saxelmwifo tele-arxebisaTvis.
Tavdapirvelad,
Cven mxolod erTeulTa yuradReba davimsaxureT, radgan kerZo televiziebi jer kidev
ganviTarebis sawyiss etapze imyofebodnen. kolegebi myaradmdgomi telearxebidan
abuCadac ki gvigdebdnen, ragdan verc ki warmoedginaT, rom SezRuduli
SesaZleblobebis mqone adamianebi konkurentunariani programebis Seqmnas
SeZlebdnen. SeiZleba, garkveuli TvalsazrisiT isini marTlebic iyvnen magram SezRuduli SesaZleblobebis mqone
adamianebi porofesionalebi arian sakuTar sferoSi. maT ukeT ician TavianTi
problemebi da profesionalebTan erToblivi muSaobiT maT mokle droSi iseTi
gadacemebis momzadeba SeuZles, romelTa momzadebisTvisac sxvebs wlebi sWirdebaT.
sabednierod, kritikosebs maleve mouwiaT Cvendami TavianTi damokidebulebis Secvla. Cvenma gadacemebma
sakmaod didi reitingi miiRo, rac TiTqmis araprognozirebadi iyo aseTi tipis
gadacemebisaTvis. profesionalma kritikosebma araTu Sewyvites Cveni dacinva,
aramed bevri ram gadaiRes kidec Cvengan.
v da,
mainc, Tqvenma romelma inciativam daimsaxura media profesionalebis
gansakuTrebuli yuradReba?
piter radke: magaliTad, Cvenma patara satelevizio
sadgurma pirvelad dauTmo gansxvavebulobis mqone wamyvanebs Tavisi ekrani.
1984-1985 wlebSi es revoluciis tolfasi qmedeba iyo. am dros musirebda azri, rom
SezRudulobis mqone pirTa telegunds verasodes miiRebda auditoria. movlenaTa
ganviTarebam ki cxadyo Tu rogor cdebodnen isini CvenTan mimarTebaSi.
v rogor
fiqrobT SezRuduli SesaZleblobebis mqone pirTa xSirad gamoCena ekranze raime zemoqmedebas
moaxdens sazogadoebaze?
piter radke: merwmuneT, mayurebeli ufro gonieria,
vidre televiziis pasuxismgebel muSakTa gundi. Cven SevqmeniT dokumenturi
filmebi SezRuduli SesaZleblobebis moqne adamianebis yoveldRiur cxovrebaze,
romlebmac araerTi prizi da jildo daimsaxures. dReisaTvis ki ori kerZo da erTi
saxelmwifo telearxis mflobelebi varT.
satelitis saSualebiT ki Cveni gadacemebis yureba SeiZleba evropis
nebismier qveyanaSi. simarTle giTxraT, namdvilad ar vici, axdens Tu ara
zemoqmedebas Cveni gadacemebi sazogadoebaze, magram kargad vici, rom ukeTesi
saSualeba dRes ar gagvaCnia, riTac SegviZlia lobireba gavuwioT Cvens saqmes.
Cven unda gadavlaxoT nebismieri
Semxvedri barieri. “uxilavi” moqalaqeebidan Cven unda viqceT “xilulebad” da Tu
Cveni Tanamoqalaqeebi ar movlen CvenTan stumrad, Cven unda vewvioT maT
saxlebSi.
v Tqvenis azriT, romeli gzaa warmatebis
sawindari?
piter radke: warmatebamde
ramdenime sakiTxi gvaqvs mosagvarebeli: upirvelesad, namdvil media
profesionalebad unda CamovyalibdeT. amisaTvis ki saWiroa saTanado kanonebisa da
moTxovnilebebis Seswavla. kanoni Tu ar ici, mas sasikeTod ver gamoiyeneb,
ramdenime radio da telemauwyeblobis arseboba, SezRuduli SesaZleblobebis mqone
adamianebs, SesaZleblobas aZlevs namdvil, karg Jurnalistebad Camoyalibdnen.
Cven unda gavafarTovoT mosamzadebeli qseli. meored, Cven unda SevqmnaT Sereuli
JurnalistTa evropuli qseli, romelsac SezRuduli SesaZleblobebis mqone pirTa
samsaxurSi CavayenebT, da romelic xels Seuwyobs gamocdilebis urTierTgaziarebasa
da mWidro kontaqtebis damyarebas.
qsels unda hyavdes
evropis pres-saagentos sakuTari korespodentebi msoflios yvelaze mniSvnelovan
regionebSi. me kargad vacnobiereb, rom es sakmaod rTuli da grZeli gzaa, magram
Cemi Rrma rwmeniT, es yvelaze realuri xedvaa SezRuduli SesaZleblobis mqone
pirTa sakiTxebis adekvaturi gadawyvetisaTvis.
damoukidebeli
cxovreba
statistikis Tanaxmad SezRuduli SesaZleblobis
mqone adamianTa ricxvi planetis mosaxleobis daaxloebiT meaTeds Seadgens.
TumcaRa, adamianTa ricxobrivad esoden mniSvnelovani jgufi bevr qveyanaSi im
umciresobas warmoadgens, romelTa uflebebi da interesebi ratomRac ignorirebulia
umravlesobis mier. aTeuli wlebis ganmavlobaSi, demokratiulad ganaTlebul
qveynebSi batonobda azri, TiTqos SezRudulobis mqone adamianebi usaTuo meurveobas
saWiroeben. am qveynebSi, meoce saukunis dasawyisSi tradiciad iqca saxelmwifo
da kerZo saqvelmoqmedo saqmianoba.
amavdroulad, demokratiul qveynebSi,
SezRudulobis mqone adamianTa moZraoba sakuTari uflebebis dasacavad TandaTan Zalas
ikrebda da amerikis SeerTebul StatebSi Camoyalibda filosofia “damoukidebel
cxovreba”-ze. bevr qveyanaSi SezRudulobis mqone adamianebma
Tanasworuflebianobas da sakuTari mdgomareobis gaumjobesebas miaRwies, isargebles
ra 60-70-iani wlebis, manamde ararsebuli socialuri da politikuri aqtiuroba.
moZraoba “damoukidebeli cxovrebisaTvis” sxva
qveynebSic gavrcelda. am qveynebSi is iZenda im damatebiT niuansebs, romlebic
am qveynebis tradiciebsa da sazogadoebriv ganviTarebas axasiaTebda. Tumca am
ideologiisa ZiriTadi debulebebi – Tavisufali arCevanis ufleba, TviTdaxmareba,
TviTSemecneba, sakuTari uflebebis dacva _ yvela qveyanisTvis saerToa.
damoukidebeli cxovrebis filosofia
e. n. kimi
SezRuduli SesaZleblobis mqone adamians Tanabari
ufleba aqvs monawileoba miiRos sazogadoebrivi cxovrebis yvela sferoSi. Tanabari
uflebebis ganxorcieleba ki socialuri samsaxuris sistemam unda uzrunvelyos.
TavisTavad SezRuduloba ar aris
samedicino problema, es aris problema – araTanabari SesaZleblobebis Sesaxeb, es
aris SesaZleblobaTa SezRudva, romelic gamowveulia fizikuri, fsiqologiuri
sensoruli, kulturuli, sakanonmdeblo da sxva winaaRmdegobebiT, romleic adamians
ar aZlevs sazogadoebaSi integrirebis saSualebas. sazogadoeba valdebulia, xeli Seuwyos fizikuri
SezRudulobis mqone pirTa arsebul
sazogadoebriv standartebTan adaptirebas. rac maT damoukidebeli cxovrebis
saSvalebas miscems.
konceptualuri mniSvnelobiT -
“damoukidebeli cxovreba” or urTierTdakavSirebul sakiTxs moiazrebs.
socialur – politikuri
mniSvnelobiT, damoukidebeli cxovreba –
es aris adamianis ufleba iyos sazogadoebis ganuyofeli nawili da aqtiuri
monawileoba miiRos socialur, politikur da ekonomikur procesebSi, es aris
arCevanis Tavisufleba, sacxovrebel da sazogadoebriv SenobebSi, transportSi
Tavisuflad SeRweva, kimunikaciis, dazRvevis, Sromis, ganaTlebis ufleba. da,
bolos damoukidebeli cxovreba – es aris SesaZlebloba adamianma Tavad gansazRvros
da airCios, miiRos gadawyvetileba da ganagos sakuTari cxovrebiseuli situaciebi.
socialur – politikuri mniSvnelobiT
damoukidebeli cxovreba ar niSnavs damokidebuli adamiani, aiZulo sxvas daxmarebisTvis, mimarTos an icxovros
damxmare saSualebebiT, romlebic aucilebelia misi fizikuri funqcionirebisaTvis.
damoukidebeli cxovreba, filosofiuri
gagebiT – es aris azrovnebis wesi, pirovnebis fsiqologiuri orientacia, romelic
dakavSirebulia meore pirovnebasTan urTierTobis, fizikur SesaZleblobebis garemo
faqtorebis da daxmarebis samsaxuris sistemis ganviTarebis xarisxze. damoukidebeli cxovrebis filosofia aZlevs fizikuri SezRudulobis mqone adamians orientirs,
iseTive amocanebi, daisaxos rogorc amas gaakeTebs sazogadoebis
nebismieri sxva wevri.
sazogadoebaSi, CvenT damokidebuli varT erTmaneTze. Cven
damokidebuli varT xabazze, romelic acxobs purs, damokidebuli varT mewaReze da
mkeravze, fostalionze da tele operatorze. TiToeuli zemoCamoTvlili adamiani
damokidebulia eqimze an maswavlebelze. magram es damokidebuleba ar gvarTmevs
Cven arCevanis Tavisuflebas.
Tu Tqven kerva ar iciT maRaziaSi an atelieSi, midixarT, Tu uTs
SekeTebis dro da surviliO ar gaqvT,
midixarT saxelosnoSi da Tqveni gadawyvetileba isev damokidebuli xdeba Tqven survilebsa da
garemoebebze.
sazogadoebis infrastruqturaSi, socialuri
samsaxuris sistemis CarTva, fizikuri SezRudulobis mqone adamians saSualebas
miscems moaxdinos delegireba da SezRudulobis miuxedavad gaxdes sazogadoebis srulfasovani warmomadgeneli, damoukideblad miiRoos gadawyvetilebebi da aiRos
pasuxismgebloba Tavis iseT moqmedebaze, romelsac sargebloba moaqvs
saxelmwifosaTvis. swored, aseTi samsaxurebi SeZleben SezRuduli SesaZleblobis
mqone adamianTa gaTavisuflebas garemo pirobebis, garSemomyofTa damamcirebeli
adamianuri Rirsebis Semlaxavi gavlenisagan da amiT gamoaTavisufleben
fasdaudebel adamianur resursebs (mSobelebis, naTesavebis) Tavisufali
SromisaTvis, romelic sasargeblo iqneba misTvis, ojaxisTvis, sazogadoebisaTvis
da saxelmwifosavis.
ra aris damoukidebeli cxovreba ?
damoukidebeli cxovreba - es aris ufleba da
SesaZlebloba Tavad airCio U rogor icxovro. es niSnavs icxovro ise, rogorc
cxovroben sxvebi, gqondes SesaZlebloba Tavad gadawyvito ra akeTo, vis Sexvde,
da sad waxvide, qmedebebSi SezRuduli iyo mxolod im xarisxiT,
rogorc is adamianebi romelTac ara aqvT fizikuri SezRudva. es niSnavs, rom
Secdomis daSvebis uflebac iseve gaqvT rogorc sxvebs.
imisTvis, rom
SezRudulobis mqone adamiani namdvilad gaxdes damoukidebli, uamravi
winaaRmdegobebis da barierebis daZleva sWirdeba. aseTi winaaRmdegoba SeiZleba
iyos aSkara (fizikuri) da faruli (adamianTa damokidebuleba). winaaRmdgobebis
daZleviT SeiZle miaRwioT uamrav warmatebas sakuTari interesebis dasacavad
- es iqneba pirveli nabiji, srulfasovani cxovrebisaken, sxvagvarad rom
vTqvaT, iyo sazogadoebis aqtiuri wevri da srulfasovani monawileoba miiRo sazogadoebriv cxovrebaSi,
SeZloT muSaoba, gaxdeT damqiravebeli, meuRle, mSobeli, sportsmeni, politikosi
da bolos, gadasaxadebis gadamxdeli.
damoukidebeli cxovrebis filosofia farTo
speqtrSi, warmoadgens moZraobas, romelic mimarTulia msoflioSi milionobiT
SezRuduli SesaZleblobis mqone adamianis samoqalaqo uflebebis dacvisaken.
es aris protestis talRa, romelic mimarTulia
SezRuduli SesaZleblobis mqone pirTa diskriminaciis winaaRmdeg, mxardaWera maTi uflebebis dasacavad da Cveni
sazogadoebis mxridan maTi sixarulis, SesaZleblobebis da pasuxismgeblobebis
gaziareba.
Ddamoukidebeli cxovreba, rogorc filosofia mTel
msoflioSi ganixileba, rogorc Tavisufali arCevanis ufleba. Ees niSnavs Tavad
akontrolo sakuTari cxovreba da yoveldRiur saqmianobaSi gadawyvetilebebis
miRebisas minimumamde daiyvano sxvebze damokidebuleba. Ees cneba
moicavs_sakuTari qmedebebis kontrols da
sazogadoebis yoveldRiur cxovrebaSi monawileobas, rigi socialuri rolebis
Sesrulebas da gadwyvetilebebis miRebas, romlebic mimarTulia TviTSemecnebisaken,
sxvebze fsiqologiuri da fizikuri damokidebulebis Semcirebisaken.
Ddamoukidebloba pirobiTi cnebaa da mas yvela Taviseburad ganmartavs.
damoukidebeli
cxovrebis filosofia
naTlad ganasxvavebs erTmaneTisgan izolaciaSi azrs moklebul cxovrebasa da aqtiur
sazogadoebriv cxovrebaSi miRebul siamovnebas.
gamoCenili adamianebi
klaudia birgmani
helen keleris winamorbedi

amerikaSi, nebismier moswavles rom kiTxoT, vin iyo
smenadaqveiTebuli da usinaTlo gogona, romelmac pirveli sityvebi maswavleblis
“xelebis” (Jestikulaciis) daxmarebiT warmoTqva pasuxad aucileblad gaigonebT
elen keleris saxels, arada igi amerikis avanscenaze mxolod me-19 saukunis 80 –
iani wlebis dasasruls gamoCnda, da mas “meore klaudia birgmans” uwodebdnen.
elen keleris winamorbedi ki naxevari saukuniT adre, 1829 wels dabadebuli laura brigmani iyo. is iyo
pirveli bavSvi, romelsac erTdroulad smenac da mxedvelobac daqveiTebuli qonda,
magram man mainc SeZlo laparaki.
Tavis droze elen keleris msgavsad lauramac
aRafrTovana msoflio, megobrebi, lauras msgavsad, erTmaneTs JestebiT
esaubrebodnen, kiTxulobdnen da werdnen. misi ganaTleba samecniero traqtatebisa
da saskolo poeziis sagnad iqca. 1840 wels
isic ki iTqva, rom masze cnobili qali mxolod dedofali viqtoria Tu iyoo.
rodesac laura brigmanis varskvlavi minelda, swored
maSin gamoCnda elen keleri da aTasobiT mematianis STagonebis wyarod iqca. elen
keleris gamoCenidan brigmanis Sesaxeb 1903 wlamde sityvac aRar Tqmula.
1991 wels
erest fribergma laura brigmanis cxovrebiseuli detalebis Seswavla daiwyo, misi
mTavari interesi imaSi mdgomareobda, Tu ra zegavlenas moaxdenda brigmanis istoria
im ganzomilebaze, rasac adamianis cnobiereba hqvia.
laura brigmanis istoria ki ase daiwyo:
pensilvaniis q. hanoverSi mcxovrebi fermerebis
ojaxSi 2 wlis gogonas wiTela Seeyara, romelmac ara mxolod mxedvelobisa da
smenis refleqtorebi aramed ynosvisa da gemos SegrZnebebic dauziana. male mas is ramdenime sityva, daaviwyda romelic icoda.
Samuel houvim laura brigmani 7 wlis asakSi aRmoaCina im dros gogonam isic ki ar
icoda, rom mas saxeli erqva.
gogonas mxolod ramdenime Jestis meSveobiT SeeZlo
komunikaciis damyareba, isic maSin roca saqme saWmelsa da Zils exeboda.
mSoblebi bavSvTan kontaqts mxolod taSis SemokvriTa da uSvald xelis SexebiT
amyarebdnen. amgvarma damokidebulebam mas garkveuli refleqsebi gamoumuSava.
gogonam iswavla qcevis wesebi, qsovda, keravda da saojaxo saqmianobaSic
exmareboda dedas. im droisaTvis mis ganaTlebaze saubaric ki zedmeti iyo. misi
fizikuri momacemebis bavSvebs “idiotebad” da “gonebaCamorCenil araadamianebad”
Tvlidnen, magram Samuel houvis sjeroda, rom es Sefaseba mcdari iyo da xilul
SesaZleblobaTa miRma ufro meti imaleboda.
man daarwmuna gogonas mSoblebi, rom patara laura mis mier dafuZnebul bostonis usinaTloTa skolaSi gadaeyvanaT. Mmiuxedavad imisa, rom gogonam ar icoda sad iyo da ras upirebdnen mainc panikaSi Cavardnili tiroda da dedas efareboda, Tumca male SeeCvia iqaurobas da, rogorc mogvianebiT eqimma hovim acnoba mis mSoblebs, gogona iseTive laRi da bednieri iyo, rogorc patara Citi.
samuel gridli houvi iyo eqimi da
dauRalavi social_reformatori, igi altruizmiT, karierizmiTa da klasobrivi
cnobierebis SeswavliT daavadebul reformatori Sotlandiuri jansaRi azrovnebis
filosofias eyrdnoboda da Hsjeroda, rom
samyaros im informaciis saSualebiT vecnobiT romelsac Cveni SegrZnebis
refleqtorebi gvawvdian, rom gonebrivi SesaZleblobebi amouwuravia, rom RmerTma
adamianebi daajildova gansakuTrebuli unarebiT da laurasac, rogorc yvelas,
hqonda sametyvelo organo, romelic Tavis
gasaRebs eloda.
houvma lauras ramdenime Jestis
sakomunikacio formad gadakeTeba SeZlo. paralelurad cdilobda gogonasaTvis
eswavlebina komunikaciis damyareba sityvebis meSveobiT. sityvebi zustad
esadageboda houvis mier gamogonil primitiul niSnebsa da abstraqciebs, rac
lauras saSualebas aZlevda Tavi sazogadoebis srulyofil wevrad egrZno. houvi da
lidia drou, gogonas axali maswavlebeli
amzadebdnen qaRaldis saniSneebs misakravi asoebiT, romelic aRniSnavda iseT
sagnebs rogoricaa kari, magida, sawoli da sxva. lauras am niSnebis saTanado
adgilas mikvras aswavlidnen. Tavdapirvelad, gogonas uWirda maswavleblis mier
SemoTavazebuli savarjiSos gameoreba, magram ramdenime dReSi moaxerxa sityvebsa
da nivTebs Soris urTieTkavSiris damyareba. male is didi siamovnebiT akravda oTaxSi mdgom yvela
skams saTanado saniSnebs.
Semdeg maswavleblebma sityvebi calkeul
asoebad dayves da anaxes rogor SeiZleboda
asoTa gadanacvlebiT sxvasaxva mniSvnelobis mqone sityvebis miReba. man
gaacnobiera, rom am niSnebis saSualebiT mas SeeZlo imis gadmocema, rac surda.
rodesac qalbatoni driu TiTebiT warmoTqmas aswavlida, laura aRfrTovanebas ver
malavda imis gamo, rom mas SeeZlo komunikaciis damyareba sxva adamianebTan.
rac ufro mets swavlobda laura, miT ufro
metis Semecnebis survili uCndeboda. sami Tvis manZilze man asi arsebiTi saxeli
Seiswavla da Semdeg zmnebis Seswavlas Seudga. erTi wlis Semdeg, mas SeeZlo
komunikaciis damyareba martivi winadadebebis meSveobiT, xolo ori wlis Semdeg,
werac daiwyo. 12 wlisa is ukve moTxrobebs werda, swavlobda geografiasa da
maTematikas.
gogona suliTxorcamde Tavis eqims
ekuTvnoda, am ukanasknels igi Svilad miaCnda, Tumca, sxvebisTvis laura misi
ideebis xorcSesxmis saukeTeso nimuSi iyo. “gardauvali sikvdilisagan xsna”, werda qalbatoni giteri am faqtze. “es
iyo “ukvdavi sulis” gamZleobisa,
gonebrivi SesaZleblobebis ukideganobisa da progresuli ganaTlebis gardasaxviTi
Zalisxmevisa saukeTeso magaliTi”.
houvis strategiuli sazogadoebrivi
kampaniis wyalobiT gogona sayovelTao yuradRebis centrSi moeqca. xalxi aRfrTovanebuli
iyo “am saocrebiT”. houvis wliuri
raportebi lauras progresis Sesaxeb ibeWdeboda gazeTebSi, Jurnalebsa da
sabavSvoA wignebSi. patara gogonebi TavianT Tojinebs saxelad “lauras”
arqmevdnen. 1842 wels lauras cnobili ingliseli nobelianti
Carlz dikensic ewvia. “amerikuli
Canaxatebi” Semdeg, romelSic mwerali lauras Sesaxeb werda, gogonam turistebis
didi yuradRebac miipyro. Yyovelkvira asobiT adamiani midioda patara, lamazi
lauras sanaxavad, romelic avtografebs urigebda maT. Tvalebi velvetis mwvane
saxveviT hqonda axveuli, raTa isiniA mnaxvelTa uadgilo cnobismoyvareobisagan
daecva.
mTeli Semdgomi cxovreba laura doqtor houvis mier daarsebul
skolaSi saqmianobda. is ZiriTadad sameurneo saqmeebiT iyo dakavebuli da
paralelurad maswavleblebs bavSvebis swavlebaSi exmareboda. laura brigmani 1889
wlis 24 maiss gardaicvala.
elen
keleris cxovreba

“elen keleri ukuni sibnelis pirmSo gaxldaT,
romelmac sxvisi TvalebiTaA da yurebiT SeZlo samyaros aRmoCena”. es
citata elenis maswavlebels ekuTvnis.
elen keleri daibada 1880 wlis 27 ivliss, alabamaSi. Mmamisi iyo konfederaciis jaris kapitani, romelic garkveuli periodi yovelkvireuli axali ambebis gamoSvebas uZRveboda da mogvianebiT amerikis marSalic gaxda. elenis deda aRizarda memfisis socialur garemoSi. col-qmari tipiuri samxreTelebi iyvnen.
eleni saocrad naTeli da cocxali bavSvi iyo. magram 19 Tvis asakSi igi maRali sicxeebis gamo ramdenime kvira sikvdil-sicocxles ebrZoda. amis gamo smena da mxedveloba dauqveiTda. eqimebma es “tvinis anTebas” daabrales. rodesac patara eleni gamomjobinda, mSoblebma es RvTis wyalobad miiRes, Tumca, dedam maleve SeamCnia, rom gogonas xmebze aranairi reaqcia ar hqonda da win mdgom sagnebsac advilad ejaxeboda. Semdgomi wlebi saSinlad mZime aRmoCnda elenasa da misi ojaxis wevrebisaTvis: bavSvi ZneladaRsazrdeli gaxda. is, praqtikulad, aterorebda ojaxs, amsxvrevda da angrevda yvelafers.
elens sinaTlis Sesaxeb erTgvari warmosaxviTi maxsovroba SerCa. amavedroulad, kargad axsovda avadmyofobamde warmoTqmuli sityva “vah” (misTvis wyals niSnavda), rac misi metyvelebis samyaros erTaderTi gasaRebi iyo.
“ar maxsovs ras vgrZnobdi, roca TvalebSi ukuni Camidga. me vfiqrobdi, albaT mudam sibnele iyo-Tqo da mikvirda kidec, ratom ar dgeboda dRe” -- ixsenebda elen keleri.
7 wlis iyo gogona, rodesac mSoblebma vaSingtonSi eqim graham belTan miiyvanes. is saukeTeso specialistad iTvleboda smenadaqveiTebul bavSvTa ganaTlebis saqmeSi. belma mSoblebs bostonSi perkinis skola urCia, saidanac gogonas maswavlebeli auyvanes. ana sulivani, romelic SemdgomSi anad moixseniebden, 1887 wlis martSi, elenis ojaxSi aRmzrdelad iwyebs muSaobas.
yvelaze rTuli is iyo
rom elens ukve hqonda TavisiT naswavli 60-mde Jesti, romelTac igi
survilebis gamosaxatad an adamianebis amosacnobad iyenebda. gogonas ar surda
damorCileboda mawavlebels da
komunikaciisaTvis Seqmnili sakuTari niSnebis garda arafris swavla ar
surda. amitom, maswavlebels xSirad
uwevda misi dasja.
- naTlad vxedavdi, rom gogonas
verafers Sevaswavlidi, manam sanam
morCilebas ar vaswavlidi. rac ufro mets vfiqrobdi, miT ufro metad
vwrmundebodi, rom morCileba saukeTeso gza iyo bavSvis gonebaSi codnisa da
siyvarulis dasamkvidreblad _ ixsenebda ana sulivani.
rogorc ki misi damorCileba moaxerxa, maSinve daiwyo TiTebis saSualebiT elenis xelebSi sagnebis saxelebis
damarcvla. gogonam uceb auRo alRo damarcvlis teqnologias magram, am process
mxolod TamaSad aRiqvamda da, amitom, maT ver ukavSirebda konkretuli sagnebis dasaxelebas. Tumca, elenis saqcieli
ukve marTavadi gaxda, magram gogona jer kidev ver gebulobda sityvebis
mniSvnelobebs.
wyali - komunikaciis damyarebis erTaderTi saSualeba. elenma iswavla sityva
wyali da Wiqa. magram is jer kidev ver akavSirebda am saxelwodebebs siTxesTan
da misTvis gankuTvnil WurWelTan. bolos, rodesac isini wyalsadeni milis dasaxlebas marcvlavdnen,
elenma rogorRac gaiazra, rom siTxe, romelic
milidan modis aris wyali.
im diliT gogonam bednier feriad gaiRviZa, xan ras ecemoda, xan ras da
yvelafris saxels kiTxulobda. wina saRamos, rodesac me Cems sawol oTaxSi viyavi,
movida da makoca megona, sixarulisagan
guli gamiskdeboda - werda ana.
7 wlis asakSi gogonam ukve asobiT
sityvis dasaxeleba icoda da martivi sityvebis Camoyalibebac SeeZlo. misi
komunikaciis saSualeba, umetesad TiTebiT kontaqtis damyareba iyo. ukve kargad
icoda asoebis formebic. imave zafxuls daiwyo asoebis werac da brailis anbanic.
gazafxulze, 8 wlis eleni anasTan
erTad bostonSi, perkinsis skolaSi saswavleblad gaeSura. elens saocari
SesaZleblobebi aRmoaCnda da misi Semecnebis unaric erTiorad gaizarda. is
swrafad swavlobda da saocari maxsovrobiTac gamoirCeoda. mas aseTi
SesaZleblobebis gamo “saocari bavSvic” ki Searqves.
gogonam male ucxo enebis
Seswavlac daiwyo. is swavlobda rogorc laTinur, ise germanul da frangul enebs. 9
wlis asakSi, elenma laparakis Seswavla daiwyo.
metyvelebis gakveTilebs utarebda sara fuleri. pirvelad, gogonam
xmovnebis warmoTqma Seiswavla, mere ki Tanxmovnebis.
Tavdapirvelad elenis saubari
rTuli gasagebi iyo. mas wlebi dasWirda imisaTvis, rom misi saubari yvelasaTvis
gasagebi gamxdariyo. rogorc ki gogonam metyveleba daiwyo, maSinve Seudga TiTebis
saSualebiT tuCebze sityvebis kiTxvis tenqologiis Seswavlas. es iyo komunikaciis
axali saSualeba, romelic elenma swrafad aiTvisa.
elenma mTeli Tavisi cxovreba
sxvebis daxmarebas Sealia. mas zRva energia hqonda. bevri aRniSnavda mis
keTilSobilebas, enTuziazms da sulgrZelobas. mas saukeTeso maswavleblebi hyavda
da TviTonac saukeTesod gadascemda. elens msoflios sxvadasxva kuTxeSi uamravi
megobari hyavda. mas arasdros daukargavs Tanadgomis grZnoba umweo da
gansxvavebuli SesaZleblobebis mqone adamianebisadmi.
werilebi,
werilebi, werilebi – eleni uzomod bevr
werils werda. jer kidev bavSobis wlebSi, werisadmi mis aseT midrekilebas
missive zebunebriv niWs miawerdnen, romelsac is uzomod iyenebda. qaRaldis
nagleji misi msofliosTan komunikaciis
ZiriTadi iaraRi iyo.
elenma kelerma saSualo skolis
damTavrebisTanave, swavlis gagrZeleba kolejSi moindoma. bevri ambobda, rom iq
swavla Zalze rTuli iyo, magram gogonam
amerikis radkliferis kolejis misaRebi gamocdebic Caabara da 1904 wels,
warmatebiT damTavrebis diplomic miiRo. igi iyo pirveli smenadaqveiTebuli da
usianTlo adamiani, romelmac umaRlesi ganaTleba miiRo.
swavlebis periodSi, ”qalTa saojaxo JurnalisaTvis”, elenma dawera wigni
”Cemi cxovrebis gza”. es wigni 1903 wels
gamoica. marTalia is bestselerad ver iqca, magram klasikur qmnilebad mainc
SemorCa istorias.
1913 wels
gamoica misi Semdegi wigni saxelwodebiT ”sibnelis gareSe”. es iyo mTeli seria
eseebisa, romelic socializms miuZRvna da misi zegavlena elenis sazogadoebriv
statusze ganuzomeli aRmoCnda. im drosaTvis yvelasaTvis cnobili gaxda elenis
politikuri xedva.
elen keleri 14 wignisa da uamravi
statiis avtori iyo. usinaTloTaA saxeliT is
leqciebs kiTxulobda mTel msoflioSi: iaponiaSi, avstraliaSi, samxreT
amerikaSi, evropasa Tu afrikaSi da yvelasTvis sayvarel qalbatonad iqca. misi
mogzaurobis mTavari mizani iyo imedi da
keTili neba Caesaxa msoflios milionobiT SezRuduli SesaZleblobis mqone
adamianisaTvis.
1953 wels
misi cxovrebis Sesaxeb gadaiRes filmi saxelwodebiT “daumarcxebeli”, romelsac
akademiis mier saukeTeso dokumenturi filmis wodeba mieniWa.
1961 wlis oqtomberSi elens janmrTeloba gauuaresda,
ramac misi aqtiuri sazogadoebrivi saqmianobis Sewyveta gamoiwvia. Tumca, misi
cxovrebis bolo wlebs namdvilad ar Cauvlia sasiamovno movlenebis gareSe. 1964 wels elens prezidentma
lindon jonsonma umaRlesi samoqalaqo jildo – prezidentis saxelobis Tavisuflebis
medali uboZa, erTi wlis Semdeg ki niu-iorkSi qalTa sapatio darbazis wevrad iqna
arCeuli.
elen keleri gardaicvala 1968 wlis 1 ivniss arkan
rigze.
(rubrika – kanoni)
SezRuduli
SesaZleblobis mqone pirTaTvis Tanabari
SesaZleblobebis uzrunvelyofis standartuli
wesebi
gaero
1993
I.
Tanabaruflebiani
monawileobis winapirobebi
wesi 1. problemis arsSi Cawvdoma
saxelmwifoebma
zomebi unda miiRon, raTa sazogadoeba Cawvdes SezRuduli SesaZleblobis mqone
pirTa mdgomareobas, uflebebs, moTxovnebsa da maT wvlils.
wesi 2. samedicino momsaxureba
saxelmwifoebma
unda uzrunvelyon SezRuduli SesaZleblobis mqone pirTa efeqturi samedicino
momsaxureba
wesi 3. reabilitacia
saxelmwifoebma
unda uzrunvelyon SezRuduli SesaZleblobis mqone pirTaTvis sareabilitacio momsaxurebis SeTavazeba, raTa
maT saSualeba mieceT miaRwion damoukideblobisa da sicocxlisunarianobis
optimalur dones da mis SenarCunebas.
wesi 4. damxmare momsaxureba
saxelmwifoebma
SezRuduli SesaZleblobis mqone pirebi unda uzrunvelyon damxmare momsaxurebiT.
maT unda miewodoT damxmare mowyobilobebic, raTa SesZlon yoveldRiurobaSi
TavianTi damoukideblobis donis amaRleba da uflebebis gamoyeneba.
II. miznobrivi dargebi Tanabari SesaZleblobebis Sesaqmnelad
wesi 5. xelmisawvdomoba
saxelmwifoebma
unda aRiaron sazogadoebis cxovrebis yvela sferoSi SezRuduli SesaZleblobis mqone
pirTa Tanabari SesaZleblobebis Seqmnis mniSvneloba. saxelmwifoebma unda: a]
ganaxorcielon samoqmedo programebi, raTa
SezRuduli SesaZleblobis mqone pirTaTvis xelmisawvdomi gaxdes materialuri
garemo; da b] miiRon zomebi, raTa uzrunvelyon maTTvis informaciiTa da
komunikaciebiT sargeblobis SesaZlebloba.
wesi 6. ganaTleba
saxelmwifoebma,
dawyebiT saSualo da umaRlesi ganaTlebis dargSi, unda aRiaron Tanabar
saSualebaTa principi im bavSvebis, mozardTa da axargazrdebisaTvis, romlebic
SezRuduli SesaZleblobis mqone pirebad iTvlebian. maT unda uzrunvelyon is, rom
SezRuduli SesaZleblobis mqone pirTa ganaTleba zogadi ganaTlebis ganuyofeli nawili
iyos.
wesi 7. dasaqmeba
saxelmwifoebma
unda SeimuSaon principi, romlis Sesabamisad SezRuduli SesaZleblobis mqone
pirebs saSualeba miecemaT ganaxorcielon TavianTi adamianis uflebebi,
gansakuTrebiT dasaqmebis sferoSi, rogorc qalaqSi iseve soflad maT unda hqondeT
Tanabari SesaZleblobebi, rom Sromis bazarze TavinTi nayofieri saqmianobiT
daagrovon sakuTari Semosavali.
wesi 8. Semosavlebis dacva da socialuri
uzrunvelyofa
saxelmwifoebi
pasuxismgebelni arian socialurad uzrunvelyon SezRuduli SesaZleblobis mqone
pirebi da daicvan maTi Semosavlebi.
wesi 9. ojaxuri cxovreba da pirovnebis Tavisufleba
saxelmwifoebma
unda gauwion daxmareba SezRuduli SesaZleblobis mqone pirebs, rom maT srulad
miiRon monawileoba ojaxur cxovrebaSi. saxelmwifoebma unda daicvan SezRuduli
SesaZleblobis mqone pirTa piradi Tavisufleba da kanoniT uzrunvelyon isini, raTa
ar moxdes SezRuduli SesaZleblobis mqone pirTa uflebebis SezRudva sqesobriv
urTierTobaSi, qorwinebaSi, dedobasa da mamobaSi.
wesi 10. kultura
saxelmwifoebi
valdebulebi arian uzrunvelyon SezRuduli SesaZleblobis mqone pirTa kulturul
cxovrebaSi Cabma da Tanasworuflebiani monawileobis SesaZleblobis Seqmna.
wesi 11. dasveneba da sporti
saxelmwifoebma,
dasvenebasa da sportSi monawileobisaTvis, SezRuduli SesaZleblobis mqone pirebs unda
Seuqmnan Tanabari SesaZleblobebi.
wesi 12. religia
saxelmwifoebma
xeli unda Seuwyon im RonisZiebebis gatarebas, romlebic mimarTuli iqneba
SezRuduli SesaZleblobis mqone pirTa Tanabaruflebiani monawileobisaken TavianTi
Temis religiur cxovrebaSi.
III. ganxorcielebisaTvis
saWiro RonisZiebani
wesi 13. informacia da kvleva
saxelmwifoebi
TavianT Tavze iReben ZiriTad pasuxismgeblobas SezRuduli SesaZleblobis mqone
pirTa sacxovrebeli pirobebis Sesaxeb informaciis Segroveba-gavrcelebaze da xels
uwyoben yovelmxrivi kompleqsuri kvlevebis Catarebas im dabrkolebaTa CaTvliT,
romlebic arTuleben SezRuduli SesaZleblobis mqone pirTa cxovrebas.
wesi 14. politikis SemuSaveba da dagegmva
saxelmwifoebi
SeimuSaveben da uzrunvelyofen, SezRuduli SesaZleblobis mqone pirTa mimarT,
politikis gatarebas da uzrunvelyofen erovnuli gegmebis yvela aspeqtis
aRnusxvas.
wesi 15. kanonmdebloba
saxelmwifoebi
pasuxismgebelni arian, SezRuduli SesaZleblobis mqone pirTaTvis, Seqmnan
Sesabamisi samarTlebrivi safuZvlebi, raTa uzrunvelyon maTi sazogadoebriv
cxovrebaSi monawileoba da Tanasworuflebianoba.
wesi 16. ekonomikuri politika
saxelmwifoebi
kisruloben finansur pasuxismgeblobas, raTa SezRuduli SesaZleblobis mqone
pirTaTvis ganaxorcielon erovnuli programebi da RonisZiebebi, romlebic mimarTuli
iqneba maTTvis Tanabari SesaZleblobis miniWebisaken.
wesi 17. saqmianobis koordinacia
saxelmwifoebi
valdebulni arian Seqmnan da ganamtkicon erovnuli sakoordinacio komitetebi an
analogiuri organoebi, raTa isini gamoiyenon SezRuduli SesaZleblobis mqone pirebTan
dakavSirebuli erovnuli sakoordinacio centrebis Sesaqmnelad.
wesi 18. SezRuduli SesaZleblobis
mqone pirebTa organizaciebi
saxelmwifoebma
unda scnon SezRuduli SesaZleblobis mqone pirTa organizaciebis is ufleba, rom
maT erovnul, regionul da adgilobriv doneebze warmoadginon SezRuduli
SesaZleblobis mqone pirebi. SezRuduli SesaZleblobis mqone pirTa Sesaxeb
sakiTxebis ganxilvisas saxelmwifoebma, aseve unda scnon SezRuduli SesaZleblobis
mqone pirTa organizaciebis sakonsultacio roli.
wesi 19. personalis momzadeba
saxelmwifoebi
pasuxismgebelni arian SezRuduli SesaZleblobis mqone pirTaTvis gankuTvnili programebis damuSavebasa da
ganxorcilebaSi monawile yvela donis personalis saTanado momzadebaze.
wesi 20. programebis erovnuli kontroli
da Sefaseba
standartuli wesebis Sesrulebis dros
saxelmwifoebi
pasuxismgebelni arian, ganuwyvetliv akontrolon da Seafason SezRuduli
SesaZleblobis mqone pirTaTvis Tanabari SesaZleblobebis uzrunvelsayofad
dawesebuli erovnuli programebi da SeTavazebuli momsaxureba.
wesi 21. teqnikuri da ekonomikuri TanamSromloba
saxelmwifoebi,
rogorc ganviTarebuli aseve ganviTarebadi, pasuxismgeblobas iReben Caataron
RonisZiebebi da iTanamSromlon ganviTarebad qveynebSi SezRuduli SesaZleblobis
mqone pirTa cxovrebis gasaumjobeseblad.
wesi 22. saerTaSoriso TanamSromloba
saxelmwifoebi
aqtiur monawileobas miiReben saerTaSoriso TanamSromlobaSi, im politikis
gatarebisaTvis, romelic mimarTulia SezRuduli SesaZleblobis mqone pirTa Tanabari
SesaZleblobebis Seqmnis uzrunvelyofisken.
saqarTvelos kanoni
saqarTvelos administraciul samarTaldarRvevaTa
kodeqsSi
damatebebis Setanis Sesaxeb
muxli 1.
saqarTvelos administraciul samarTaldarRvevaTa kodeqsSi
(saqarTvelos ssr uwyebani #12, 1984 w. mux.
421) Setanil iqnas
Semdegi damatebebi:
`muxli 1781.
SezRuduli SesaZleblobis mqone pirebisaTvis kanonmdeblobiT dadgenili pirobebis
Sedgenisagan Tavis arideba.
SezRuduli
SesaZleblobis mqone pirebis sacxovrebeli, sazogadoebrivi da sawarmoo SenobebiT,
transportiTa da satransporto komunikaciebiT, kavSirgabmulobisa da informaciis
saSualebebiT sargeblobisaTvis, agreTve, Tavisufali adaadgilebisaTvis auculebeli
pirobebis Seqmnisagan Tavis arideba, -
gamoiwvevs dajarimebas 300-dan 500 laramde.
muxli 1782
obieqtebis daproeqtebisa da mSeneblobisas SezRuduli SesaZleblobis mqone pirTa
saWiroebebisa da moTxovnilebebis gauTvaliswinebloba
dasaxelebuli
punqtebis daproeqteba da ganaSenianeba, sacxovrebeli raionebis formireba,
saproeqto gadawyvetilebebis SemuSaveba, SenobaTa da nagebobaTa mSenebloba da
rekonstruqcia am obieqtebis SezRuduli SesaZleblobis mqone pirTa saWiroebebisa
da moTxovnilebebisadmi misadagebis gareSe, -
gamoiwvevs dajarimebas 500-dan 800 laramde~.
muxli 2. am kanoniT gaTvaliswinebuli
administraciul samarTaldarRvevaTa kodeqsis 1781
muxli amoqmeddes 2003 wlis 1 dekembridan. saqarTvelos aRmasrulebelma
xelisuflebam 2003 wlis 1 noembramde uzrunvelyos am muxlis amoqmedebasTan
dakavSirebuli salicenzio, sanebarTvo pirobebisa da sxva Sesabamisi saxelmwifo
standartebis gansazRvrisaTvis aucilebeli RonisZiebebis ganxorcieleba.
muxli 3. es kanoni amoqmeddes gamoqveynebidan
me-15 dRes.
saqarTvelos sisxlis samarTlis kodeqsSi cvlilebebisa
da
damatebebis Setanis Sesaxeb
muxli 1.
saqarTvelos sisxlis samarTlis kodeqsSi (`saqarTvelos sakanonmdeblo macne~ I
nawili, 1999 weli #41(48). mux. 209) Setanil iqnes Semdegi cvlilebebi da
damatebebi:
- invalidobis motiviT SezRuduli SesaZleblobis mqone pirTaTvis kanoniT an/da saerTaSoriso xelSekrulebiT miniWebuli uflebis ganxorcielebaze uaris Tqma, ramac arsebiTad xelyo misi ufleba, -
isjeba jarimiT an Tavisuflebis SezRudviT vadiT sam
wlamde an/da Tavisuflebis aRkveTiT imave vadiT.
- igive qmedeba, Cadenili:
a)
araerTgzis;
b) samsaxureobrivi mdgomareobis
gamoyenebiT;
c) rasac Tan axlda Zaladoba an Zaladobis
gamoyenebis muqara;
d) ramac mZime Sedegi gamoiwvia,-
isjeba jarimiT an Tavisuflebis SezRudviT vadiT xuT
wlamde an Tavisuflebis aRkveTiT imave vadiT”
es kanoni amoqmeddes gamoqveynebidan me-15
dRes
Комментариев нет:
Отправить комментарий